Co to jest nefrostomia?
Nefrostomia to połączenie nerki ze skórą. Zabieg wykonywany jest w celu diagnostycznym lub leczniczym. Powstanie znacznego zastoju moczu w nerce jest stanem, który wymaga pilnego odbarczenia nerki – procedura często ratuje życie chorego. W celu odprowadzenia moczu konieczne jest umieszczenie cewnika, co wiąże się z dużym ryzykiem powstawania zakażeń układu moczowego.
Nefrostomia często jest przetoką czasową (jedynie na krótki czas), do momentu rozwiązania zasadniczej przyczyny zastoju moczu. Najczęściej ma formę nakłucia.
Nefrostomia może być również rozwiązaniem definitywnym. Dotyczy jednej lub obu nerek.
Przyczyny i wskazania do wykonania nefrostomii
Nefrostomię wykonuje się z wielu przyczyn, a najważniejszą z nich jest zapewnienie drożności i swobodnego odpływu moczu z nerek, jeśli doszło do zablokowania moczowodu. Wskazania:
Nowotwór naciekający moczowód, m.in. nowotwór pęcherza moczowego, nowotwór szyjki macicy, nowotwór jajnika, nowotwór prostaty, nowotwór jelita grubego i odbytnicy.
Większość nowotworów z czasem ulega powiększeniu, czasami dając prze- rzuty w odległe miejsca organizmu. Nowotwory zlokalizowane w jamie brzusznej lub miednicy mniejszej, teoretycznie niemające związku z układem moczowym, np. nowotwór jajnika czy jelita grubego, także mogą wywierać negatywny wpływ na sposób odprowadzania moczu z nerki. Gdy zlokalizowane są w pobliżu moczowodów, mogą uciskać je od zewnątrz, powodując niedrożność oraz utrudniając swobodny odpływ moczu.
Kamień w miedniczce nerkowej lub moczowodzie.
Kamień jest stwardniałą, zbitą masą, która może tworzyć się w nerkach, pęcherzyku żółciowym lub pęcherzu moczowym. Kamienie zazwyczaj powstają wskutek krystalizacji zawartych w moczu minerałów lub soli kwasów. Większość kamieni jest wydalana z organizmu podczas oddawania moczu, czasem jednak mogą utknąć w moczowodzie, zablokować przepływ moczu i spowodować jego zastój w nerce oraz wystąpienie objawów chorobowych. Niektóre z nich, ze względu na zbyt duży rozmiar, nie mogą przejść przez moczowód i zostać samoistnie wydalone. W takim przypadku może być konieczna interwencja chirurgiczna – usunięcie zalegających kamieni i zapewnienie swobodnego odpływu moczu do pęcherza moczowego.
Pozapalne lub pogruźlicze zwężenie moczowodu.
Zarówno stan zapalny i proces gojenia, jak i zmiany pozostałe po przebyciu gruźlicy, są odpowiedzialne za nadmierne wytwarzanie tkanki łącznej. Niekiedy może to spowodować zupełne zarośnięcie i zamknięcie światła moczowodu, prowadząc do zablokowania drogi odpływu moczu.
Zwężenia moczowodów po napromienianiu narządów miednicy mniejszej.
W związku z uszkodzeniem przez promienie jonizujące ścian naczyń krwionośnych, w początkowym okresie radioterapii w moczowodach dochodzi do przekrwienia i obrzęku otaczających go tkanek. U ponad połowy pacjentów następuje wtedy ucisk moczowodów i zwężenie ich światła, czego wynikiem jest wystąpienie przejściowej niedrożności moczowodów oraz zastój moczu. Po zakończeniu radioterapii, lub czasem jeszcze w jej trakcie, może dojść do zarostowego zapalenia naczyń, w tym zastąpienia nabłonka naczyń tkanką włóknistą. Proces włóknienia obejmuje również tkanki okołomoczowodowe. Wynikiem tych procesów może być częściowa lub całkowita niedrożność moczowodów, której mogą towarzyszyć przetoki.
Pourazowe i pooperacyjne uszkodzenie moczowodów.
Urazy układu moczowego najczęściej występują w wyniku wypadków komunikacyjnych, kopnięcia lub uderzenia tępym narzędziem w okolicę lędźwiową, zadania rany kłutej ostrym narzędziem lub rany postrzałowej. Czasami uszkodzenie moczowodów następuje w następstwie urazu jatrogennego, tj. niezamierzonego zachowania się pracownika placówki leczniczej, na przykład lekarza stawiającego mylną diagnozę, lub w wyniku błędu podczas operacji.
Nefrostomię wykonuje się także w celu:
- profilaktycznym, po resekcji guzów miedniczki nerkowej;
- zapewnienia dostępu środków leczniczych bezpośrednio do układu wydalniczego – najczęściej antybiotyków;
- diagnostycznym, np. w przypadku wodonercza o niejasnej etiologii, drenażu torbieli lub ropnia
Na jaki czas wykonuje się nefrostomię?
Czas, na jaki wykonuje się nefrostomię, jest kwestią indywidualną. Jeśli w następstwie leczenia nowotworu zanikają zatory w moczowodach, możliwe będzie usunięcie nefrostomii. W niektórych przypadkach można będzie założyć specjalne stenty, które obejdą zatory w moczowodzie. Jeżeli zabieg założenia stentu się uda, będzie możliwe usunięcie nefrostomii.
U osób, u których leczenie nowotworu lub założenie stentu nie jest możliwe, nefrostomia zazwyczaj pozostaje na stałe. Każdy pacjent to osobny przypadek, wymagający indywidualnego podejścia i traktowania przez lekarza.
Ryzyko powikłań po wykonaniu nefrostomii
Ryzyko wystąpienia powikłań na skutek wykonania zabiegu nefrostomii jest stosunkowo niewielkie. Czasami mogą wystąpić infekcje, krwawienia lub wyciek moczu z nerki. Twój stan zdrowia będzie dokładnie monitorowany w szpitalu, aby natychmiast zapobiec wszelkim możliwym komplikacjom.
Pielęgnacja nefrostomii
Po powrocie do domu nefrostomia nie powinna przeszkadzać w prowadzeniu normalnego trybu życia. W początkowym okresie po zabiegu wykonywanie nie- których czynności (schylanie się, wchodzenie po schodach itp.) może powodować dyskomfort. Znalezienie wygodnej pozycji do spania również może sprawiać pewien kłopot. Z czasem jednak wszelkie niedogodności związane z nefrostomią powinny ustąpić.
Dla pacjentów
Czym jest nefrostomia? Jak dobrać sprzęt nefrostomijny i jak prawidłowo pielęgnować nefrostomię? Pomożemy odpowiedzieć na te i inne ważne pytania - z nefrostomią można, a nawet trzeba żyć normalnie!
